سرمادرمانی یا کریوتراپی یک تکنیک درمانی است که شامل استفاده سرما به شکل جامد، مایع یا گاز بر روی یک نقطه یا کل بدن است. سرمادرمانی کل بدن (WBC) یکی از حالتهای سرمادرمانی است که با غوطه‌وری در آب سرد، استفاده از بسته‌های یخ، پدها و اسپری‌های خنک کننده تفاوت دارد. این نوع از سرمادرمانی برای اولین بار در اواخر دهه ۱۹۷۰ در ژاپن توسط توشیرو یاموچی برای درمان روماتیسم مفصلی مورد استفاده قرار گرفت؛ اما استفاده از این روش در سال ۱۹۸۲ در اروپا و در دهه‌های اخیر در آمریکا شیوع پیدا کرده است.
سرمادرمانی کل بدن (WBC) شامل قرار گرفتن در معرض دمای بسیار سرد در یک محفظه کنترل شده‌ی دما می‌باشد. این تکنیک یک روش جدید از کریوتراپی (سرمادرمانی) است که در وضعیت‌های پزشکی، درمانی و ورزشی استفاده می‌شود. به کارگیری WBC می‌تواند بر وضعیت ذهنی و کیفیت زندگی و درمان بیماری‌ها اثرات مثبتی داشته باشد. این تکنیک در محیط ورزشی WBC به عنوان یک روش ریکاوری از آسیب‌های عضلانی شناخته می‌شود؛ همچنین برای استفاده با رویکرد ورزشی، در درمان آسیب دیدگی‌ها و مشکلات استفاده بیش از حد به کار گرفته می‌شود. به طور عمومی پذیرفته شده است که WBC برای کاهش درد، گرفتگی، ورم و التهاب سودمند است. اثرات استفاده مکرر از WBC به فعالیت آنزیم‌های عضلانی، پاسخ‌های هورمونی تعدیل شده و تغییرات در خون ربط داده شده است.
⦁نحوه‌ی اجرای WBC
مدت زمان قرار گرفتن تحت سرما و مقدار دمای کاهش یافته که فرد در معرض آن قرار می‌گیرد دو فاکتور اصلی در اجرای این متد است. معمولاً زمان قرار گرفتن در معرض هوای بسیار سرد برای مدت ۱ الی ۵دقیقه در محفظه اتاقک‌های کنترل کننده دما به طول می‌انجامد. دمایی که معمولاً برای داخل محفظه استفاده می‌شود بین ۱۰۰- الی ۲۰۰-درجه سانتی‌گراد یا سلیسیوس است و دماهای بیشتر از این که دیده می‌شود بر حسب فارنهایت است. مدت زمان دقیق و دمای ایده‌آل برای اجرای WBC بسته به شرایط هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. احتمالا برخی بازیکنان به علت تفاوت‌های فردی حتی تحمل زمان‌های کوتاه در چنین شرایطی برای‌شان سخت باشد و نتوانند زمان زیادی را در معرض این هوای بسیار سرد باشند. قطعاً استفاده از این تکنیک نیازمند احتیاط و در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی هر شخص می‌باشد. زمان‌های بیش از آنچه که اشاره شد، نه تنها اثرگذاری مضاعفی ندارد بلکه برای بازیکنان غیرقابل تحمل می‌شود و حتی می‌تواند خطرناک باشد. اگرچه در این روش فرد در معرض هوای بسیار سرد قرار می‌گیرد؛ اما قابلیت ضعیف رسانایی هوا مانع از کاهش قابل توجه دمای مرکزی بدن می‌شود. به عبارت ساده‌تر آن عددی ما که بر روی صفحه مانیتور دستگاه سرمادرمانی می‌بینم عدد دمای بدن فرد نیست؛ بلکه دمای هوا محفظه است و با توجه به اینکه هوا قابلیت انتقال گرمایی ضعیفی دارد فرد می‌تواند این دما را برای مدت مختصری تحمل کند. تنظیم دمای داخل محفظه ها به وسیله تزریق کوتاه مدت (۱ الی ۵ثانیه) نیتروژن مایع انجام می شود. دمای داخل محفظه نیز ثابت نیست و دمای واقعی که گیرنده های دمایی پوست فرد احساس می‌کند به طور قابل ملاحظه‌ای متفاوت از آن چیزی است که دیده می‌شود. استفاده از سرمادرمانی کل بدن به ۲طریق اجرا می‌شود یا با قرارگیری در کابین سرمادرمانی و یا با قرار گرفتن در اتاقک سرمادرمانی.
در هنگام اجرا با کابین سر خارج از محفظه سرما قرار می گیرد اما در طی اجرا در اتاقک کل بدن تحت سرما قرار می گیرد. در هر دو روش لازم است تا توجه و مراقبت‌های لازم صورت گیرد. تحقیقات انجام شده نشان دادند که بین اثرات استفاده از سرمادرمانی کل بدن از طریق کابین یا اتاقک تفاوتی آن‌چنانی وجود ندارد. زمان‌های استفاده از هر دو روش هم مشابه است و زمان قرار گرفتن در محفظه بین ۹۰ الی ۱۵۰ثانیه در هر دو روش مورد پذیرش عمومی و ایمن است.
⦁کاربرد WBC در فوتبال
نیازهای جسمانی بازی فوتبال روز به روز در حال پیشرفت است. در مقایسه با گذشته تعداد بازی‌ها افزایش پیدا کرده و فشار وارده بر بازیکنان نیز بیش از پیش افزایش داشته است. دغدغه اصلی مربیان این است که بتوانند در طی یک فصل طولانی و فشرده سطح بالایی از عملکرد بازیکنان را حفظ کنند و نوسان کم‌تری داشته باشند. با فشردگی بازی‌ها اهمیت ریکاوری برای بازیکنان فوتبال دوچندان شده است. در فوتبال مدرن ریکاوری یک بخش جدایی ناپذیر و بسیار حیاتی از برنامه های تیم‌های روز دنیا است. استفاده از تکنیکی‌های مختلف و جدید برای سریع‌تر کردن روند ریکاوری بازیکنان بسیار مورد توجه مربیان قرار می‌گیرد. فشردگی بازی‌ها و محدودیت زمانی مربیان و دانشمندان را به تکاپو انداخته تا در کم‌ترین زمان ممکن با استفاده از روش‌های خاص، فرآیند ریکاوری بازیکنان بلافاصله پس از تمرین یا مسابقه انجام شود. تحقیقات علمی نشان داده اند استفاده از WBC موجب بهبود عملکرد سیستم ایمنی ورزشکاران می‌شود و ترشح تستسترون (هورمون جنسی مردانه) بازیکنان فوتبال را در ۲۴ساعت بعدی افزایش می دهد. کاهش کوفتگی عضلانی، ریکاوری سریع‌تر، پیشگیری از آسیب‌های ناشی از استفاده بیش از حد اثرات اصلی تکنیک سرمادرمانی کل بدن است که باعث شیوع روز افزون آن شده است؛ همچنین پس از استفاده از WBC کیفیت خواب ورزشکار بهبود پیدا می‌کند که این مسئله برای بازیکنان فوتبال که معمولاً خواب مناسبی را -به دلایل متفاوت- تجربه نمی‌کنند، می‌تواند راهگشا باشد. ضمن اینکه استفاده از این روش می‌تواند برای ریکاروی آسیب‌های ریز عضلانی و کوفتگی‌ها به طور ویژه بر روی عضلات همسترینگ که در بازی فوتبال بسیار شایع است، مفید باشد.
نویسنده: مهدی کتیرایی